Vliegenzwam

Beschrijving

De vliegenzwam wordt tot 18 cm groot en bevat giftige en hallucinogene stoffen. Op het einde van de zomer en in de herfst verschijnt bovengronds het vruchtlichaam waarin miljoenen sporen worden gevormd die met de wind worden verspreid. De eigenlijke paddestoel vormt een ondergronds vlechtwerk van draden, het mycelium. Qua grootte verhoudt het zichtbare gedeelte van de paddestoel zich tot het ondergrondse, als een appel tot een appelboom. De vliegenzwam is één van onze bekendste paddestoelen omdat hij makkelijk herkenbaar is, maar ook omdat hij in verhaaltjes vaak onderdak biedt aan kaboutertjes of heksen er vreemde dingen mee doen.

Biodiversiteit

Paddestoelen zijn een onmisbare schakel in het ecosysteem. Ze bevatten geen bladgroen, doen dus niet aan fotosynthese en kunnen zich daarom handhaven in de schaduw of duisternis. De meeste paddestoelen voeden zich met dood materiaal van planten of dieren, dat ze op die manier terug in de voedselketen brengen, of leven parasitisch. De vliegenzwam leeft samen met naaldbomen en berken, op een manier die voor beide partners een voordeel oplevert (symbiose). De zwam voert mineralen en water naar de boom en krijgt hiervoor suikers terug. Onder druk wordt dit delicaat evenwicht echter vlug verstoord.

Bedreiging

Luchtverontreiniging, vermesting en verzuring zijn maar enkele oorzaken van de achteruitgang van paddestoelen in bos- en weidegebieden. Als bomen en struiken hun vitaliteit verliezen heeft dat ook gevolgen voor de paddestoelen. De paddestoel is daarom een geschikte graadmeter voor de kwaliteit van het milieu, een zgn. bio-indicator.

Wist je dat?

Een heksenkring ontstaat door het straalsgewijs uitgroeien van het mycelium en verschijnen van de bovengrondse vruchtlichamen. Volgens de volksverhalen waren dit de plaatsen waar de voeten van dansende heksen ’s nachts de grond raakten. De reden dat paddestoelen letterlijk uit de grond schieten, de éne dag zie je niets en de volgende staat het er als het ware vol van, heeft te maken met het weer: zachte temperaturen en een hoge vochtigheidsgraad kunnen op één nacht voor een massaal ontluiken zorgen.
 

Meer weten?

Deze pagina groepeert een aantal Vlaamse mycologenkringen. Veel paddestoelen zijn giftig en dus oneetbaar. Meer info over de vliegenzwam vind je hier.

Tip

In het Zoniënwoud komen zo’n 1.000 soorten paddestoelen voor. Net als op andere plaatsen staan ze er echter onder druk door overmatig plukken. Bewonderen en onberoerd laten is ook hier dus de boodschap.

© foto: Victor Bos